Τι είναι ο αιματοκρίτης;

Ο αιματοκρίτης είναι μια τιμή που δείχνει το ποσοστό του όγκου που καταλαμβάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα μας. Πρόκειται για τα κύτταρα εκείνα που περιέχουν την αιμοσφαιρίνη, μια πρωτεΐνη που μεταφέρει το οξυγόνο στους ιστούς και η οποία ευθύνεται για το κόκκινο χρώμα στο αίμα!

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια παράγονται στο μυελό των οστών. Για να γίνει αυτό είναι απαραίτητα κάποια θρεπτικά συστατικά όπως ο σίδηρος, το φολλικό οξύ και η Βιταμίνη Β12! Όταν αυτά απουσιάζουν από τον οργανισμό λόγω κακής διατροφής ή εξαιτίας κάποιας ασθένειας, τότε υπάρχει δυσκολία στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, η ποσότητά τους στο αίμα μειώνεται και το αποτέλεσμα είναι χαμηλός αιματοκρίτης!

Συμπτώματα χαμηλού αιματοκρίτη

Πώς καταλαβαίνει όμως κανείς ότι έχει χαμηλό αιματοκρίτη; Κάποια από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που θα πρέπει να μας κάνουν να υποψιαστούμε ότι κάτι δεν πάει καλά, είναι (1):

• Χλωμή ή κίτρινη όψη
• Αδυναμία, χαμηλή ενέργεια
• Κόπωση
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Ταχυκαρδία ή αρρυθμία
• Κρύα χέρια ή πόδια
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Ζάλη ή τάση λιποθυμίας
• Έντονη τριχόπτωση
• Εύθραυστα νύχια
• Σύνδρομο “πίκα”: τάση για κατανάλωση μη βρώσιμων ουσιών
• Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών

Πολλά από αυτά υποδηλώνουν επίσης την ύπαρξη αναιμίας, μιας κατάστασης αρκετά συνηθισμένης σε γυναίκες, στην οποία παρατηρούνται επιπλέον χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης.

Χαμηλός αιματοκρίτης: Πότε παρατηρείται;

Πώς φτάνει όμως ο οργανισμός στο σημείο να έχει χαμηλό αιματοκρίτη και ποια είναι τα βασικά αίτια; Συνήθως, παρατηρείται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

1. Αιμορραγία

Μπορεί να υπάρχει κάποια εμφανής εξωτερική αιμορραγία, όπως συμβαίνει συχνά σε έντονη έμμηνο ρύση ή σε κάποιο ατύχημα. Κάποιες φορές όμως μπορεί να υπάρχει και εσωτερική αιμορραγία που δεν έχουμε αντιληφθεί, όπως π.χ. συμβαίνει σε έλκη του πεπτικού σωλήνα εξαιτίας του βακτηρίου H.pylori ή χρόνιας χρήσης αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (2).

2. Διατροφική ανεπάρκεια ή υποσιτισμός

Η έλλειψη σιδήρου, βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος από τη διατροφή μπορεί να είναι μια πολύ σημαντική αιτία.

3. Αδυναμία σωστής απορρόφησης σιδήρου από τον οργανισμό

Μπορεί να οφείλεται σε κάποια πάθηση, λάθος συνδυασμούς τροφών (δείτε παρακάτω) ή κάποιο σύνδρομο δυσαπορρόφησης.

4. Ορμονικές διαταραχές

Ενδεχομένως να υπάρχουν διαταραχές στις ορμόνες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ερυθροποίηση (π.χ. ερυθροποιητίνη), στο γυναικείο κύκλο ή στη λειτουργία του θυρεοειδούς.

5. Παθήσεις μυελού των οστών

Δεδομένου ότι τα ερυθρά αιμοσφαίρια παράγονται στο μυελό των οστών, κάποια πάθηση αυτού έχει άμεση επίπτωση στα επίπεδά τους.

6. Νεφρική νόσος

Οι παθήσεις των νεφρών μπορεί να μειώσουν την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και κατ΄επέκταση να οδηγήσουν σε χαμηλά επίπεδα αιματοκρίτη (2).

7. Λήψη διαφόρων φαρμάκων

Κάποια φάρμακα μπορεί να έχουν ως παρενέργεια την πτώση του αιματοκρίτη. Θα σας ενημερώσει σχετικά ο γιατρός σας και σίγουρα θα το βρείτε να αναγράφεται στο συνοδευτικό φύλλο οδηγιών.

8. Εγκυμοσύνη

Υπάρχουν αυξημένες ανάγκες σε φυλλικό οξύ και σίδηρο, οι οποίες συχνά δεν καλύπτονται από τη διατροφή, γι’αυτό και οι περισσότεροι γυναικολόγοι συχνά συνιστούν κάποιο εξειδικευμένο συμπλήρωμα.

9. Υπερφόρτωση με υγρά

Δεδομένου ότι ο αιματοκρίτης είναι ένας δείκτης που δείχνει το ποσοστό του όγκου που καταλαμβάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια ανά μονάδα όγκου αίματος, γίνεται εύκολα αντιληπτό, ότι μια υπερφόρτωση με υγρά μπορεί να διαταράξει τα επίπεδά του.

Επιπλέον, μικρή πτώση αιματοκρίτη μπορεί να παρατηρηθεί σε ιώσεις, κόπωση του οργανισμού, έντονο stress, αλλά και αϋπνία! Όταν η τιμή του αιματοκρίτη είναι χαμηλή, τότε το οξυγόνο δυσκολεύεται να φτάσει στα όργανα του σώματος.

Τροφές που ενισχύουν τον αιματοκρίτη

Εάν ο χαμηλός αιματοκρίτης οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου, τότε θα πρέπει να βάλετε στη διατροφή σας τροφές πλούσιες σε αυτόν, τόσο ζωικής προέλευσης (αιμικός σίδηρος), όσο και φυτικής προέλευσης (μη-αιμικός σίδηρος). Πολύ καλές επιλογές για αύξηση αιματοκρίτη είναι οι ακόλουθες (3):

Καλές πηγές αιμικού σιδήρου

• Στρείδια, μύδια, αχιβάδες (αποφυγή από εγκύους)
• Συκώτι μοσχαρίσιο ή κοτόπουλου (αποφυγή από εγκύους)
• Κρέας, πουλερικά
• Σαρδέλες, τόνος και άλλα ψάρια
• Αυγά

Καλές πηγές μη-αιμικού σιδήρου

• Σκούρα πράσινα λαχανικά, χόρτα
• Ξηροί καρποί και σπόροι (καλύτερα ωμοί και ανάλατοι)
• Όσπρια
• Κινόα
• Γλυκοπατάτες
• Τροφές ολικής άλεσης
• Αποξηραμένα φρούτα (προτιμήστε χωρίς ζάχαρη)
• Μελάσσα
• Μαύρη σοκολάτα (τουλάχιστον 45% σε κακάο)
• Τόφου
• Σόγια

Ζωικός vs Φυτικός Σίδηρος

Ανάλογα με το εάν ο σίδηρος είναι ζωικής ή φυτικής προέλευσης, αν δηλαδή είναι αιμικός ή μη-αιμικός, υπάρχει διαφορά στη βιοδιαθεσιμότητά του, δηλαδή στο ποσοστό που τελικά απορροφάται από τον οργανισμό. Είναι γεγονός ότι ο σίδηρος από ζωικά τρόφιμα έχει πολύ μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα συγκριτικά με τον φυτικής προέλευσης.

Προκειμένου να βελτιώσετε την απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου, συνδυάστε με φρούτα και λαχανικά πλούσια σε Βιταμίνη C, β-καροτένιο και μηλικό οξύ! Κάποιοι καλοί συνδυασμοί είναι οι ακόλουθοι:

• Φακές και άλλα όσπρια με κόκκινη πιπεριά, καρότο, ντομάτα ή και ξύδι
• Σκούρα πράσινα λαχανικά με χυμό λεμονιού ή καλής ποιότητας ξύδι
• Πολύχρωμες σαλάτες (λαχανικά σε πράσινο-κόκκινο-πορτοκαλί)
• Ανάλατοι ωμοί ξηροί καρποί με αποξηραμένα φρούτα (π.χ. Βερύκοκα, δαμάσκηνα, χουρμάδες, σταφίδες, φράουλες)
• Δημητριακά ολικής άλεσης με αποξηραμένα φρούτα, πορτοκάλι, ακτινίδιο κ.ά.

Τροφές που μειώνουν την απορρόφηση σιδήρου

Προσοχή στις φυτικές πηγές σιδήρου, ώστε να μην συνδυάζονται με τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, ταννίνες ή φυτικά οξέα (phytates), καθώς μειώνεται η απορρόφησή του. Αποφύγετε να συνδυάσετε π.χ. φασολάκια ή σπανάκι με τυρί, κατανάλωση τσαγιού ή καφέ αμέσως μετά το γεύμα, ενώ φροντίστε να μουλιάσετε για αρκετές ώρες όσπρια και δημητριακά ολικής σε χλιαρό νερό με λίγο λεμόνι προκειμένου να μειωθούν τα φυτικά οξέα (phytates).

Πηγή : https://www.vita4you.gr

Φωτό : https://www.youweekly.gr